Wel of geen Al Qa'ida, het maakt niet uit

De Amsterdamse rechtbank verbood vrijdag, vanwege een vormfout, de uitlevering van drie mannen die volgens de Amerikaanse justitie banden hebben met Al Qa'ida.

'Dit is vrijheidsberoving! Mevrouw de officier, dit mag u niet doen. U maakt zich schuldig aan een strafbaar feit.' Advocate Marielle van Essen houdt haar cliënt Achmed S. nog vast aan zijn arm, maar de parketpolitie volhardt. Ondanks het protest van de advocate, wordt Achmed op last van de officier van justitie weer opgepakt.

'Standaard procedure, dat weet u heel goed', zegt de officier over de arrestatie van Achmed S., die illegaal in Nederland verblijft. 'U maakt alleen maar zoveel misbaar omdat de media hier aanwezig zijn.' De officier is onverbiddelijk, net als de parketpolitie. Hoewel de rechtbank zojuist de detentie van Achmed heeft opgeheven, wordt hij prompt weer afgevoerd.

Het is een treurig einde van een op zich eclatante overwinning. De rechtbank heeft een uitleveringsverzoek van de Amerikaanse justitie zojuist afgewezen vanwege onrechtmatig handelen van het Openbaar Ministerie. Justitie had de identiteit van drie mannen die banden zouden hebben met Al Qa'ida doorgegeven aan de VerenigdeStaten zonder toestemming hiervoor van de rechter.

Een juridische doodzonde met grote diplomatieke gevolgen. Want het afwijzen van een uitleveringsverzoek vinden ze in de Verenigde Staten niet leuk. Zeker niet gezien de aard van de zaak. Het gaat hier niet om pillendraaiers of xtc-smokkelaars. Nee, het gaat om drie mannen die banden zouden hebben met Al Qa'ida.

Dat de zaak gevoelig ligt, bleek vorig jaar tijdens een eerste zitting bij de uitleveringskamer van de rechtbank in Amsterdam. Toen vroeg de rechter hoe het kon dat in het eerste verzoek van de Amerikanen om twee telefoonnummers af te luisteren, werd gesproken over verdachten die banden zouden hebben met Al Qa'ida, terwijl die verdenking in het verzoektot uitlevering was verdwenen. Daarin spreekt de Amerikaanse justitie alleen over telefoonfraude.

Merkwaardig, oordeelde de rechtbank die nadere vragen stelde aan de Amerikaanse autoriteiten. De toelichting van de Amerikanen stelde de advocaten van de verdachten niet gerust. 'De verdenking van banden met Al Qa'ida is niet relevant voor de uitlevering van de verdachten', schreven de Amerikanen. 'We willen ze vervolgen voor telecomfraude.'

Volgens de advocaten een truc omdat uitlevering voor banden met Al Qa'ida politiek zeer gevoelig ligt. In de strijd tegen het terrorisme hebben de Amerikanen de grondrechten van terreurverdachten ernstig beknot. Zo ernstig dat het nog maar de vraag is of het volgens de Nederlandse wet nog wel mogelijk is om terreurverdachten uit te leveren aan de VS.

Die vraag hoefde de rechter vrijdag niet te beantwoorden omdat de vormfout van justitie al leidde tot een afwijzing van het verzoek. Maar deze principiële kwestie kan in hoger beroep alsnog aan de orde komen.

Want dat hoger beroep komt er vrijwel zeker, zo probeerde advocaat Babur Beg uit te leggen aan zijn cliënt Abdel K. en diens vrouw. 'Is goed toch', vraagt de vrouw al huilend van opluchting aan de advocaat. 'Ja. Is goed, maar nog niet helemaal.' Als ze de parketpolitie de rechtszaal uit ziet komen, pakt ze de arm van haar man. Ze vertrouwt het niet. 'Ik moet nog werken', zegt haar man en daar gaan ze, richting uitgang.